«АЙГИНЕ» – коомдук уюм түрүндө түзүлгөн маданий изилдөө борбору 2004-жылы май айында филология илимдеринин доктору Айтпаева Гүлнаранын демилгеси, Алымбаева Аида жана Токтогулова Мукарамдын катышуусу менен ачылган. Алгачкы убакыттан тартып азыркыга чейин Айгине үч негизги тармакта иштейт:
- изилдөө
- билим берүү
- руханий жана табигый мурасты сактоо жана коргоо
Айгиненин көздөгөн негизги максаттары төмөндөгүлөр: а) Кыргызстандын табигый жана маданий мурасын изилдөө жана сактоо; б) табият жана маданият көрүнүштөрүнүн ачыла элек кырларын ачуу; в) сырдуу дүйнө менен илимдин, табият менен маданияттын, салттуулук менен жаңычылдыктын, Батыш менен Чыгыштын жана башка демейде болуучу карама-каршылыктардын шайкештигин издөө. Айгиненин биринчи чоң иши ыйык жерлерди таануу жана коргоо багытында жүргүзүлдү. Мазарларды изилдөө боюнча алгачкы ой 2002-жылы пайда болгон. Туулган ойдун негизинде долбоор жазылып, дүйнө жүзүндөгү байыркы маданияттарды сактоо боюнча иштеген бир нече эл аралык уюмдарга жөнөтүлгөн. 2005-жылы АКШдагы «Кристенсен» уюму Талас аймагы боюнча ыйык жерлерди изилдөө үчүн бир жылдык изилдөөнү каржылоого макулдугун билдирди. Айгине уюмунун мүчөлөрү 2005-жылдан тартып, жигердүү иш жүргүзө башташты.
Негизги эреже: жергиликтүү калк менен иштешүү
Арийне, «Айгине» мазарларды таануу жана изилдөө жүргүзүүдө дүйнө жүзүндөгү, ошонун ичинде кыргыз илимпоздорунун ой-пикирлери менен тааныш. Бирок Таласка «Айгине» илимпоздордун ал пикирлерин аныктоо же жокко чыгаруу үчүн гана эмес, мазарларды ыйык туткан кишилердин ой-түшүнүктөрүн, руханий дүйнөсүн, жашоо тагдырларын билүү жана түшүнүү үчүн келген. Уюмдун 2005-жылкы Таластагы негизги максаты – шайыктар же өмүр бою мазар баскан кишилер менен бирге мазар басуу, мазар дүйнөсүн эл көзү менен көрүү, мазар сырларын касиеттүү адамдар аркылуу таануу, ошону менен бирге, колдон келишинче, кылым карытып келе жаткан мазарларга зыярат кылуу маданиятын сактоо жана өнүктүрүү болгон. Айтылган эрежелердин негизинде Таластагы мазарлар боюнча иш жергиликтүү эл менен тыгыз мамиле түзүүдөн башталды. Аталган ишке Талас мамлекеттик университетинин окуучулары, шайык-кароолчулар жана мазар баскан адамдар тартылды.
Талас университетинин студенттери менен иштешүү
2005-жылдын март айында «Айгине» Таласта биринчи чогулушун уюштурду. Ал чогулуштун негизги максаты – университеттин студенттери менен жолугуп, алардын ичинен жөндөмдүү балдар-кыздарды тандап, иш тобун түзүү болчу. Иш тобуна кирген студенттер төрт күн катары менен «Айгиненин» өкүлдөрүнүн жана башка мугалимдердин мазар таануу жана талаа изилдөөсү боюнча сабактарын алышкан. Ошол биринчи чогулуш учурунда студенттер керектүү изилдөө усулдарын жана ыкмаларын үйрөнүшкөн жана аларды колдонууга машыгышкан. Ал эми студенттердин экинчи чогулушу апрель айынын 9-10-күндөрүндө өткөрүлдү. Экинчи семинарда студенттер мазарлар жайгашкан жерлерди картага түшүрүү жана мазарларга тиешелүү маалыматты чогултуу боюнча машыгышкан. Студенттер ишинин биринчи айынын жыйынтыктарын жана изилдөө учурунда пайда болгон кыйынчылыктарын ортого салып талкуулашкан. Ошол талкуунун негизинде «Айгине» Талас студенттерине компьютер алып келип, чогулган маалыматты кагаз бетине тез түшүрүүгө шарт түзүп берди. «Айгине» түзүп берген шарт текке кетпестен, жемиштүү жана кызыктуу жыйынтыктарды алып келди. 2005-жылдын 12-14-майында Таласта болгон үчүнчү чогулушта бир катар жаңы табылгалар ортого салынды. Ошол учурдагы маалыматка карата Талас аймагы боюнча 225ке жакын мазар аныкталды. Бул сан кийин такталып 207ге айланды. «Айгине» жергиликтүү калктын жана иш тобунун жардамы менен гана мындай жетишкендикке ээ боло алды.